September 2025/MMAB

Gespreksregels
Deelnemers

• Info over het gespreksonderwerp zelf googelen of ophalen uit het archief van Filosofie Magazine (alleen voor abonnementhouders). Of teksten kopiëren in bibliotheek. Info over onderwerp vooraf is een goede voorbereiding maar een voor socratisch gesprek niet noodzakelijk.
• Voorstel voor nieuwe onderwerpen doen voor bijeenkomsten van de volgende maand.
• Denk zelf na en vertel alleen uit persoonlijke ervaring. Dus niet filosofen, autoriteiten of uit teksten citeren of wat anderen denken! Nee, hoe denk jij erover.
• Luister naar anderen en stel vragen. Alleen daardoor kun je wijzer worden. Wat je zelf vertelt, weet je tenslotte al. Dit is de belangrijkste regel voor een socratisch gesprek
• Om de beurt op vrijwillige bases gesprek leiden

Gespreksleider

Licht als eerste kort de wikipedia definitie van het onderwerp toe. 

Gespreksmethode 1; noteer korte vragen van deelnemers over het gespreksonderwerp op flap-over. Daarna iedere deelnemer eigen vraag laten toelichten, waarna overige deelnemers vragen stellen om onderwerp verder uit te diepen

Gespreksmethode 2; maakt rondje en vraagt iedere deelnemer hoe zij/hij over                  het onderwerp denkt uit eigen ervaring, waarna andere deelnemers vragen stellen aan de spreker. Vraagt deelnemers goed te luisteren en niet meteen de eigen mening naar voren te brengen maar relevante vragen te stellen.

• Gespreksleider stimuleert vragen stellen, vat samen, stelt ook vragen, maar neemt zelf niet inhoudelijk deel aan het gesprek
• Onderbreekt lange monologen. En zorgt dat deelnemers bij het onderwerp blijven
• Zorgt dat deelnemers zich tot de groep richten, niet tot gespreksleider
• Een deelnemer tegelijk aan het woord
• Zorgt dat alle deelnemers aan het woord komen
• Maakt ter afsluiting rondje met de vraag of deelnemers wijzer geworden zijn en het gesprek wel of niet prettig vonden

Een bijeenkomst is geslaagd wanneer alle deelnemers aan het gesprek hebben deelgenomen, zeggen er wijzer van zijn geworden en het gesprek als positief en prettig te hebben ervaren.

Gespreksonderwerpen Filosofie Café Zaanstreek

De filosofie houdt zich bezig met ‘de samenhang der dingen’. Toch is deze wetenschap onderverdeeld in diverse disciplines/deelgebieden. Iedere discipline heeft zijn specifieke vragen, thematiek en onderwerpen die hierna kort zijn weergegeven.

Filosofische antropologie: Wat maakt mensen tot mensen?
Ethiek: Wat is goed? Wat is een goed leven?
Sociale en politieke filosofie: Hoe moeten we samenleven? Wat is een rechtvaardige samenleving?
Cultuurfilosofie: Wat is cultuur? Hoe staat het met onze huidige cultuur?
Esthetica: Wat is schoonheid? Wat is kunst?
Metafysica: Wat is werkelijkheid?
Kennisleer: Wat is echte kennis? Wat is waarheid? Wat kan ik kennen?
Wetenschapsfilosofie: Wat is wetenschap? Wanneer is kennis wetenschappelijk?
Taalfilosofie: Wat is betekenis? Wat is het verband tussen taal en werkelijkheid?
Logica & retorica: Wat is denken? Wanneer is een redenering geldig? Hoe kun je iemand overtuigen?
Thema’s binnen de filosofische antropologie:
Menselijk(heid), afkomst, familie, instinct, dierlijk(heid), emoties, begeerte, karakter, zintuigen, gevoel, innerlijk, lichaam, uiterlijk, geest, ziel, bewustzijn, verstand, denken, uniek, persoonlijk, eigennaam, identiteit, jezelf zijn, seksualiteit, verliefdheid, gezondheid, trots, natuurlijk, talent, ambitie, doelstelling, ontwikkeling, egoïsme, de ander, lijden, eenzaamheid, haat, jaloezie, angst, interesse, nieuwsgierigheid, ontdekking, …
Thema’s binnen de ethiek:
Liefde, behulpzaamheid, interesse, betrokkenheid, medelijden, vriendschap, waarde, norm, geluk, goed, deugd, delen, redelijk, verantwoordelijkheid, plichten, rechten, belangen, nuttig, eerlijkheid, stiekem, liegen, stelen, slaan, vechten, mishandeling, pesten, plagen, ruzie, discriminatie, moordenaar, terrorist, vervuiling, ontrouw, drugs, straf, fout, slecht, vergeving, schaamte, schuld, geweten, oorzaak, gevolg, …
Thema’s binnen de cultuurfilosofie en binnen de sociale & politieke filosofie:
Macht, sociaal, rechtvaardigheid, gemeenschap, samenleving, land, politiek, regering, armoede, rijkdom, verdeling, vrijheid, regels, afspraken, geboden, verboden, wet, gezag, oorlog, terrorisme, veiligheid, arbeid, consumptie, economie, eigendom, schaarste, gelijkwaardigheid, gelijkheid, cultuur, taal, etniciteit, tradities, rituelen, feesten, racisme, multicultureel, aangeboren (nature), aangeleerd (nurture), …
Thema’s binnen de esthetica:
Schoonheid, mooi, lelijk, smaak(oordeel), kunst, kunstwerk, schoon, vorm, inhoud, teken, uitleg, mode, (interpretatie), creativiteit, expressie, toneelkunst (drama), muziek, schrijfkunst, tekenkunst, schilderkunst, beeldende vorming, afbeeldingen, nadoen (mimesis), spreekkunst, bouwkunst (architectuur), …
Thema’s binnen de metafysica:
Werkelijkheid, bestaan, dromen, onbewustzijn, God, schepping, religie, geloof, hoop, zin(-geving), de dood, hemel, heilig, hel, geesten, sprookje, fabel, mythe, fantasie, mystiek, reïncarnatie, karma, lot, toeval, vrije wil, meditatie, bidden, schijn, symbool, betekenis, tijd (verleden, heden, toekomst), oneindigheid, eenheid, heelheid, gescheidenheid, samenhang, …
Thema’s binnen de kennisleer en wetenschapsfilosofie:
Kennen, kennis, wetenschap, wetenschappelijke kennis, geloof, feit, natuurwet, onderzoek, methode, echt, waar, onwaar, fictie, illusie, nep, vooroordeel, denken, waarneming, zintuigen, ervaringskennis, verstand, verstandskennis, logische kennis, rede, kunde, kwaliteit, kwantiteit, inzicht, wijs, wijsheid, bewijs, waarheid, filosoferen, leren, weten, raden, reflecteren, onthouden, herinneren, vergeten, school, onderwijs, vragen, antwoorden, slim, dom, onwetend, …
Thema’s binnen de taalfilosofie:
Betekenis, denken, gedachte, taal, werkelijkheid, woorden, namen, soortnamen, ding, object, beeld, afbeelding, eigennaam, begrip, uitleggen (interpreteren), argumenteren, redeneren, debatteren, discussiëren, analyseren, logisch, inhoud, verwijzing, uitdrukking, theorie, oordeel, vooroordeel, vooronderstelling, communicatie, dialoog, gesprek, …

“Het hart heeft zijn redenen, die het verstand niet kent”
Blaise Pascal 1623-1662